این روزها سعی کردم بیشتر ناظر باشم تا بتوانم بهتر مقایسه کنم. معیار مقایسه هم حوادث سال ۸۸ بود. در این ۱۳ سال، بر خلاف تصور بسیاری جامعه‌ی ما جامعه‌ای مغلوب نبود. تحولات جامعه حیرت‌آور بوده است. در عین سرکوب شدید، مردم هم‌چنان زنده، خشمگین و دلیر باقی مانده‌اند.
از حیث شدت اعتراض و گستردگی اعتراض‌ها آن‌چه الآن می‌بینیم به هیچ وجه قابل مقایسه با سال ۸۸ نیست. سال ۸۸ اعتراضی بود که در مقایسه با الآن به درستی می‌توان گفت بیشتر به عطسه شبیه بود. ۸۸ موج بود. این یکی توفان بنیان‌کن است. چه شد؟ توهم حکومت: که می‌تواند مدام سرکوب کند.
آتش زیر خاکستر این جامعه را زنان ستم‌دیده‌ی ایرانی فروزان نگه داشتند. بارها به این حکومت هشدار داده شد و نشنید. این بار بر سرش آوار شده است. و این آتش دیگر به زنان محدود نمی‌ماند. گشت ارشاد نقطه‌ی آغاز اعتراض بود. نقطه‌ی پایان‌اش نیست. حکومت باز خیال می‌کند این‌جا تمام می‌شود.
فسادی که دامن این نظام را گرفته است علایم بی‌شماری دارد. گشت ارشاد تنها یکی از علایم بی‌شمار آن است. با حذف مطلق آن، اصل فساد درمان نمی‌شود. مشکل سیستمیک نظام که عدول از عدالت است با حذف گشت ارشاد اصلاح نخواهد شد. کشور نیاز به بازنگری قانون اساسی دارد.
این بازنگری می‌تواند پس از سقوط جمهوری اسلامی رخ دهد یا هم‌اکنون. ولی راه برون‌رفت با حفظ ولایت فقیه و خبرگان و شورای نگهبان پدیدار نخواهد شد. همه می‌دانند مشکل کجاست و مقصر اصلی کجا نشسته است. این بار دیگر نمی‌شود با نشانی غلط دادن مسئله را دور زد.
این‌که حکومت در چنین وضعیتی چند نفر اصلاح‌طلب و میانه‌رو را که تا کنون صدا نداشتند دعوت به بیان سخنان صریح می‌کند نشان گشایش نیست. نشان ترس است. به محض اطمینان از این‌که تهدید رفع شده باز برمی‌گردند به همان سیاست سرکوب. کوی دانشگاه هم قصه همین بود.
گشایش موقتی و چندساعتی رسانه‌ای را بیهوده نباید به فال نیک گرفت و خیال کرد حالا دارد راه اصلاحات هموار می‌شود. اصلاحات در ۸۸ فلج شد و در دوره‌ی دوم روحانی و پس از سقوط هواپیمایی اوکراینی به اغما رفت. در این گور دیگر مرده‌ای نیست. جای دیگری باید گریست.
شتاب تحولات و اعتراض‌ها از نوعی است که دیگر پخش اخبار خارج یا داخل و شبکه‌های اجتماعی و بستن اینترنت هم دردی را دوا نمی‌کند. این آتش شعله‌ور را دشوار بتوان خاموش کرد. دیگر با شنیدن صدای انقلاب مردم هم دردی دوا نخواهد شد. خطا پشت خطا. وقاحت پشت وقاحت: فرمول سقوط.
