من هنوز ایران زندگی می‌کردم. مدت زیِادی نمی‌گذشت که با پرویز مشکاتیان از نزدیک آشنا شده بودم، شاید حدود یک سال بود یا کمتر. کار «کنج صبوری» را مشکاتیان تازه ضبط کرده بود. صدای غالبِ این کار، آواز علی رستمیان بود. اما در بخش تصنیف‌ها، صدای خواننده‌ی زنی نیز رستمیان را همراهی می‌کرد. دو تا از این تصنیف‌ها، تصنیف‌هایی بودند که به نظرِ من بسیار زیبا هستند. یکی «بیا تا گل بر افشانیم» است که بعداً با صدای علیرضا افتخاری هم در مجموعه‌ی بیست سال با مشکاتیان بیرون آمد (و در طربستان ملکوت هم موجود است). دیگری تصنیف «دلشکن» بود که نخستین بار با صدای بنان بیرون آمده بود (آهنگساز این تصنیف البته مشکاتیان نبود). تصنیفِ دیگر، همان «کنجِ صبوری» است، با شعر سایه‌ی نازنین.
نخستین خاطره‌ای که از شنیدن این تصنیف‌ها دارم این است که روزی با مشکاتیان به شمشک می‌رفتیم و در طول راه این آلبوم را برای چندمین بار گوش می‌دادم. داستان‌های آن سفر نگفتنی است. اما، می‌خواستم از صدای «سپیده رییس السادات» بگویم که صدای‌اش با این کار برای نخستین بار مطرح شد. دیگر از آن پس، صدای سپیده رییس السادات را نه با همراهی صدای خواننده‌ای مرد شنیدم و نه به استقلال. کسی خبر دارد که سپیده کارِ دیگری اجرا کرده باشد؟ تا خواننده‌ای به تنهایی آواز یا تصنیف نخواند، طنینِ صدای‌اش چندان که باید شناخته نمی‌شود. اما در آن روزگار، بیرون دادن چنان آلبومی، با ترنمِ آشکارِ صدای زن در آن کار تازه و خلاف آمدِ عادت بود. امروز در قطار در راه رفتن به جلسه‌ای بودم و این آلبوم کنج صبوری را گوش می‌دادم. گفتم حال که مجال و حس‌اش هست، در همین طولِ راه بنویسم تا فراموش نشده است (قطعاً اگر اینترنتی در قطار بود، بلافاصله منتشرش کرده بودم). به جز سه تصنیف بالا، دو تصنیف دیگر هم در طربستان از این مجموعه می‌افزایم: یکی «خانه‌ی سودا» و دیگری هم «ما نه زان محتشمانیم . . .» که اشعار هر دو از مولوی است. این‌ها را در بخش نغمه‌ی روز هم می‌گذارم که خودم هم یادم بماند ماه رمضان دیگر تمام شده است!
خوب است فهرستی از آثار موسیقایی بعد از انقلاب داشته باشیم که در آن‌ها صدای زن وجود دارد: نور جان (داوود آزاد)، مستان سلامت می‌کنند (تهمورث پورناظری)، کنجِ صبوری (مشکاتیان، رستمیان)، راز نو (علیزاده) . . . من تنها این‌ها به ذهن‌ام می‌رسد. شما می‌توانید به این فهرست چیزی بیفزایید؟
