رضا گفت:

من متوجه منظورتان در مورد ولایت روحانیان که “سخت شبیه نمونه مسیحی اش در کلیسای کاتولیک” است نمی شوم. به نظر من این کلیسای کاتولیک هم شده مرغ عزا و عروسی که هر کسی رد می‌شود یک لگد هم به اینها می زند. البته آنها هم “بدی” های خود را داشته و دارند، به مصداق “من شر ما خلق،” دین مسیحیت هم بی بدی نیست. ولی اگر روحانیت مسیحی را از کلیسای کاتولیک حذف کنیم، مراسم عشای ربانی را حذف کرده ایم، که در نتیجه خون و بدن مسیح (که حضور کلمه و لطف خدا برای مسیحیان است، همانگونه که قرآن برای ما مسلمانان است) را از آن دین حذف کرده ایم. دیگر چیزی باقی می ماند؟
ولایت روحانی به معنی که آقایان در ایران می گویند هم  
در دین مسیحی به آن صورت نیست چون اصولا دین معنوی است و نه دین فقیهانه. البته مانع از این نشده که در برهه ایی از زمان پاپ ها و کشیشان از موقعیت مذهبی خود سواستفاده کنند، ولی به نظر من وضع امروز ما مسلمانان هزاران بار بدتر وضع امروزو دیروز آنهاست (که از اشتباهاتشان رسما توبه و عذر خواهی می کنند و حداقل می توانند به یک مرجع متمرکز مذهبی برای محکوم کردن سواستفاده ها و خشونت های به اسم دین که با قدرت سیاسی  هم آمیخته نیست مراجعه کنند). مشکل روحانیت مسیحی مشکلی درون مذهبی است ولی برساخته نیست و نسبت به کل ساختار مسیحیت سازگار است.
ولی مشکل مسلمانان همان مشکل همیشگی است: چه تفسیری از اسلام تفسیر مشروع و مقبول است، و چه ساختاری برای
عموم مسلمانان برای تشخیس سره از نا سره وجود دارد. البته ولایت روحانیت در اسلام برساخته و با دین اسلام ناسازگار است. دوست دارم نظر شما را راجع به این مسئله بدانم.
———————–
بله. فرمایش شما درست است که با هم فرق دارند. اما شباهت‌هایی دارند که قابل انکار نیستند. به هر حال کاتولیسیسم با مذهب پروتستان فرق‌ها دارد. روحانیتی که ادعا می‌کند لباس‌اش لباس پیامبر است و مثلاً میان یک نفر روحانی و آدم عادی تفاوت می‌گذارد صرفاً به خاطر پوشیدن لباس خاص یا تعلق به طبقه‌ی خاص، یک چیزی است شبیه همان روحانی مسیحی که به محض این‌که آن لباس را پوشید و به آن صنف پیوست ناگهان قداست پیدا می‌کند. در ضمن بنده «لگدی» به آن‌ها نزدم. توصیف کردم. همان چیزی که اعتقاد و باورشان بود گفتم نه بیشتر. مسأله‌ی من با کاتولیک‌ها بر سر همان تعارض شدیدی که میان دین و دنیا و جسم و جان دارند، است. در ضمن این‌جا مسأله‌ی ما اصلاً مسیحیت نیست. این بحث جدایی است که می‌شود جای دیگر درباره‌اش نوشت.
سؤال شما هم خودش اصل مسأله است. وقتی بگوییم چه تفسیری مشروع است یعنی «یک» تفسیر (حالا سخاوت کنیم بگوییم «چند تا») تفسیر هست که مشروع است و بقیه نامشروع و باطل. خوب با کدام معیار؟ ما چطور می‌توانیم به خود این حق را بدهیم که فقط بعضی از تفاسیر را مشروع اعلام کنیم و بقیه را نامشروع؟ من درباره‌ی این نکته در همین وبلاگ بارها نوشته‌ام. شاید خوب باشد همه را زیر یک دسته‌ی خاص بیاورم تا هم کار شما و هم کار خودم راحت شود. من معتقد نیستم که تنها تفسیر و برداشت یک مذهب خاص مشروعیت و حقانیت دارد و بقیه همه گمراه‌اند و در راه باطل. خلاصه‌ی نظر من این است.
د. م.

هیچکس گفت:

حقیقت اینه که حق با شماست.هنوز خیلی از کسانی که دم از تاب تحمل اندیشه ی مخالف می زنند منظورشان این است که نمی کشیم شان و حق حیات دارند ولی اکثریت مان پای عمل می لنگیم و امتیازاتی به واسطه آنچه هستیم طلب می کنیم یا به واسطه ی آنچه که نیستند از ایشان سلب می کنیم.ریشه یابی دقیقی کردین که این مکتبی و ایدئولوژیک نیست بلکه از آدمی نشات می گیرد.من تاکنون به این مساله به این شکل نگاه نکرده بودم.جالب بود.متشکرم از دیدگاه جدیدی که به من دادید.ولیکن یک سوال برایم مطرح شد که در صورتی که بنا بر این باشد که لزوما یک تفسیر یا برداشت خاص و یا اندیشه و مکتب حقانیت و مشروعیت نداشته باشد آیا دچار نوعی اباحیگری و نسبی گرایی نمی شویم؟و اگر بلی آیا این اباحیگری و نسبی گرایی مضر نیست؟
————————-
نه. این همان قصه‌ی قدیمی است که در ایران بر سر آراء سروش هم به پا شده است. مشروعیت مطلق نداشتن یک تفسیر خاص به این معنا نیست که پس هر چیزی رواست. سؤال دوم هم در ضمن همین جواب داده می‌شود دیگر. مشروعیت مطلق و محض نداشتن یک نظام فکری به این معنا نیست که میان پیروان عقاید مختلف مشترکاتی متفق علیه هم نمی‌تواند وجود داشته باشد. من تعبیر اباحی‌گری و نسبی‌گرایی را هم به کار نمی‌برم چون این دو تعبیر بیش از آن‌که توصیف یک وضعیت باشند، به مثابه‌ی ناسزا به کار رفته‌اند و برای تخریب شخصیت افراد. اگر تعابیر بهتری پیدا کنیم شاید بشود راحت‌تر درباره‌شان حرف زد.
د. م.