طربستان ملکوت و آداب کپی‌رایت
پیش از هر چیز سال نو مسیحی را بر مؤمنان چلیپا و ارادت‌مندان عیسای روح‌الله تبریک می‌گویم. باشد که در سال تازه، انفاس مسیحایی دوست، از مرگ جهل‌مان بیدار سازد و راه آسمانی بی‌تعلقی را بیاموزاندمان!
دوستی ای‌میل زده بود و استفسار کرده بود درباره‌ی کپی‌رایت قطعات موسیقی طربستان ملکوت. پرسش به جایی است که بارها و بارها از خود پرسیده‌ام. توضیحاتی می‌دهم و دلایل خود را می‌گویم که چرا ایرادی بر وجود این قطعات در ملکوت نمی‌بینم.
نخست این‌که پاره‌ای از قطعات هستند که اجازه‌ی «وجود»شان را در اینجا از خود آهنگساز یا صاحب اثر دارم که مستقیماً مسأله‌ی کسانی را که وسواس فراوان درباره‌ی کپی‌رایت دارند، حل میکند.
دو دیگر این‌که تعدادی زیادی از این قطعات بخشی از فرهنگ موسیقایی ما هستند و عملاً امکان این وجود ندارد که به دنبال ورثه یا ذوی‌الحقوق بگردیم و کسب اجازه‌ای بکنیم و در واقع بخشی از میراث عمومی فرهنگی و موسیقایی ما هستند (فقها این را در زمره‌ی «انفال» حساب می‌کنند؟ علما لطفاً بنده را روشن بفرمایند).
سه دیگر این‌که قالب فایل‌هایی که در طربستان ملکوت وجود دارند، به صورت فلش هستند و عملاً استفاده‌ی تجاری از آن‌ها به شکلی که محظور حقوقی و قانونی ایجاد کند بسیار دشوار است. مخصوصاً در ایران که اتصال اینترنت بسیار کند است، کار عاقلانه‌ای نیست که یک نفر بخواهد یک آواز نیم ساعته را در وبلاگ ملکوت گوش بدهد و نخواهد سی‌دی یا نوار همان اثر را از بازار بخرد. حساب سود و زیان می‌گوید که منفعت خرید آن بسی بیشتر از گوش دادن به آن در ملکوت است. نکته‌ای دیگر هم که باقی است این است که عمدتاً این مجموعه به کار ایرانیان و موسیقی‌دوستان خارج از ایران می‌آید که دسترسی به این آثار در ایران برای‌شان مقدور نیست و یافتن تمام این قطعات برای آن‌ها صرفه‌ی اقتصادی ندارد (سرعت بالای اینترنت در این سوی آب‌ها را فراموش نکنید).
همچنین، پاره‌ای از آثار اساتید موسیقی که اصلاً منتشر نشده‌اند، دسترسی به آن‌ها در جای دیگری بسیاری دشوار است و آن‌ها را در زمره‌ی آثار نایاب یا کمیاب موسیقایی قرار می‌دهد و دریغ کردن این گوهرهای درخشان از نسل جوان امروز خود خیانتی به فرهنگ ایران به حساب می‌آید (حداقل از دید بنده).
در پایان این را هم از یاد نبریم که بدون تردید کسانی که مهر و علاقه‌ی فراوانی به موسیقی ایرانی دارند، حتی اگر قطعه‌ای را در ملکوت شنیده باشند، باز هم به محض این‌که به آلبوم منتشر شده‌ی آن دسترسی پیدا کنند، بلافاصله آن را خریداری می‌کنند و صدمه‌ای به حقوق اختصاصی یک صاحب اثر وارد نمی‌شود. اگر قرار بود برای یکایک این قطعات به دنبال صاحبان اثر یا حقوق آن بگردیم عملاً شکل‌گرفتن این مجموعه در ملکوت محال بود. هدف وسیله را توجیه نمی‌کند، اما نه هدف هدفی سوء و غیر اخلاقی است و نه وسیله، وسیله‌ای خیانت‌کارانه یا سارقانه است. سرقت هنری معانی بسیار وسیعی دارد که اگر هم به احتمال بسیار ضعیف ملکوت در این معنی واقع شود، باز هم قطعاً بی‌گناه‌ترین بهره‌گیرنده از این قطعات، همین «درویش یک قبای» ملکوت است!
این ابیات حضرت مولانا بسی مناسبت دارد برای اینجا:
سخت‌رویی که ندارد هیچ پشت
بهره‌جویی را درون خویش کشت
پاک می‌بازد نباشد مزد جو
همچنان که پاک می‌گیرد ز هو
که فتوت دادن بی‌علت است
پاکبازی خارج هر ملت است
این سخا شاخی است از شاخ بهشت
وان آن کس کو چنین شاخی بهشت
نان دهی از بهر حق نان‌ات دهند
جان دهی از بهر حق جان‌ات دهند
آن درم دادن سخی را لایق است
جان سپردن خود سخای عاشق است!
[موسيقی] | کلیدواژه‌ها:
قبله ی عالم به سلامت،
خوش مان آمد، هم از مسیح و هم از قبله ی خودمان که در نهایت تولرانس مسیح را بزرگ می دارد. امروز که در اندرونی دل مان گرفته بود و انگشت حیرت به دهان فکر می کردیم برویم اطراف برلین چند فقره کبک دری از برف در بیاوریم و بریزیم روی تخته ی آشپزباشی، فالی زدیم به دفتر همایونی، مطلب جدید آمده بود و ما خشنود از شکار کبک صرف نظر نمودیم. حال که با خواندن قطعه ی جانگداز قبله ی عالم پاره ای از قلب مان پاره پاره شده، اعلام می داریم، ما ولیعهد بارگاه ملکوت اگر مسیحی نیستیم، اما این دلیلی نمی شود که چلیپا نباشیم!
زیاده جسارت است.
ولیعد چلیپا
سلام داریوش جان. اگر بخواهی می توانی فایل صوتی سخنرانی دکتر رو در این لینک پیدا کنی ضمن این که شاید بد نباشه که لینک به فایل رو هم در وبلاگت بذاری: http://www.kanoontowhid.org/vp.php?pi=96
سلام.
این توضیحات مفید بود، اما مطمئن نیستم که همه‌ی مسأله را حل کرده باشد. ببینید: بحث اصلاً (یا عمدتاً) این نیست که شما با گذاشتنِ این قطعه‌ها در وبلاگ‌تان قصدِ استفاده‌ی مادّی داشته باشید (گرچه علی‌الاصول می‌شود به این هم فکر کرد که بودنِ اینها تعدادِ مراجعه‌کنندگان‌تان را زیاد میکند، که می‌تواند امتیازِ بزرگی باشد و نفعی به شما یا به ملکوت برساند). نگرانیْ این است که بودنِ اینها در اینجا می‌تواند صاحبانِ‌شان را—صاحبانِ آن آثاری که جزوِ اموالِ عمومی محسوب نمی‌شوند را—از درآمدی محروم کند. مثلاً کسی که در کانادا است بسا که وقتی می‌تواند تصنیفی از تعریف یا قطعه‌ای از مجید انتظامی را در (یا از) اینجا گوش کند دیگر نرود ۱۵ دلار بدهد و سی‌دیِ اینها را بخرد. من نگرانِ این نیستم که بودنِ اینها به نفعِ شما باشد؛ نگرانِ این‌ام که به ضررِ هنرمندان یا سرمایه‌گذاران باشد. رعایتِ حالِ کسانی که وسواس دارند را ای کاش فرصت می‌کردید و آنهایی را که از صاحبان‌شان اجازه گرفته‌اید مشخص می‌کردید. موفق باشید. ممنون.
امید وارم که این مطالب دلیل بر این نباشد که ما به هر وسیله ای از زحمات هنرمندان برای رونق جای خویش استفاده کنیم. حالا این یاآن است یا نیست. ما که در اینجا(SWEDEN) هر چه می بینیم حق و حقوق است. در ایران است که حق وحقوقی نیست…
امید که این حق به همگی عطا شود از سوی فرهیختگان…
موفق باشید
ba salam .man ham kamelan ba nazare (shadidan) movafegh hastam.dar zemn inke hata asari ke shom joze amvale omoomi midanid momken ast az dide shoma faghat intor bashad.
دوست عزیز
تصور میکنم شرط پارسایی اقتضا میکند که در چیزی که شبه گناه وجود دارد نیکوتر آن است که دست از عمل بردارید بخصوص که از جنس گناه کبیره باشد
به یاد دکتر سروش میافتم که میگفت غزالی چون شک داشت که یزید مقصر اصلی مرگ حسین بوده یا نه از لعن کردن او خودداری میکرد.
محمد عزیز،
غرض من از نوشتن این یادداشت، توضیح دلیل باورم بود نه عرض کارنامه‌ی اعمال‌ام برای توصیه‌ی توبه از سوی ارباب سلوک! قطعاً باور من با باور دوستان متفاوت است. نه قصد ضایع کردن حقوق هنرمندان در بین است و نه سودای تعطیل کردن طربستان را دارم. باورهای زاهدانه‌ی افراطی هم مطلقاً ندارم. حاشا و کلا که روزی در باور و عمل مانند کسی چون غزالی رفتار کنم. البته که برای خود الگو و سرمشق دارم که قطعاً غزالی نیست. ترجیح می‌دهم دنیا را و همین مقوله را حافظانه ببینم تا چون مریدی از مریدان غزالی. در ضمن از کی تا به حال مهمان کردن شنوندگان به آهنگی نیکو از «جنس گناه کبیره» است؟! نه دوست عزیز، من این کار را نه گناه کبیره می‌دانم و نه اصلاً گناه. توضیح را نوشته‌ام تنها برای خاطر دوستانی که اگر وسواس زاهدانه یا محظور اخلاقی دارند تکلیف خود را بدانند و از فشار دادن دکمه‌ای در اینجا احساس گناه یا عذاب وجدانی نکنند. همین.
سلام. البته که اگر شبهه‌ی گناه در کار باشد لازمه‌ی پرهیزگاری عمل به احتیاط است. من امیدوار بودم که بشود مثلاً با گذاشتنِ ستاره‌ای کنارِ بعضی اسم‌ها نشان داد که از صاحبِ اثر اجازه گرفته‌اید. به هر حال، خیلی ممنون بابتِ توضیحات. شاد باشید.
سلام… امیدوارم در سال میلادی جدید، دلت و خانه ات همواره پر از سلامتی، صدق و صفا باشد.
اگر شراب خوری جرعه ای فشان بر خاک
ازآن گناه که نفعی رسد به غیر چه باک ؟؟؟
میازار خق و هر جه میخواهی کن
سلام. من احساس می کنم که دلایلتون ارضام می کنه…فقط یه چیزی من رو رنج می ده و اون اینه که نصف آهنگ ها رو نمی شه گوش کرد…لطفا دستی به سرش بکشید…ممنون
آقای داریوش
بنده نگفتم شما کارنامه اعمالت را اینجا گذاشته ای مگر بازدیدکنندگان چه جایگاهی در عرصه ملکوت دارند؟!برای بنده کاملا محرز است که شما قصدسود جویی ندارید.نوشته بنده فقط تذکاری بیش نبود.شما دیدگاه خاصی دارید و مشکلی نمی بینید.دیگر نمیدانم چراسوالی میکنید که جوابش را از پیش از سوی من میدانید!باری چون این موسیقی متعلق به شخص است (گناه کبیره) ممکن است به شمار آید.نمیدانم نوشتن “مهمان کردن شنوندگان” به “آهنگ نیکو” چه چیزی رو روشن میکند.موضوع چیز دیگری است.