نماز ظاهری و باطنی تفاوت درجات و مراتب دارند. دشوار نیست ریا کردن با نمازِ ظاهری. نماز باطنی است که فقها دست‌شان به آن نمی‌رسد. نماز باطنی است که هیچ امامِ جماعتی نمی‌تواند سو و جهتی برای آن مقرر کند. با نماز باطنی می‌توان گفتن که «قبله گو هر سو که خواهی باش». نماز ظاهر، طهارت ظاهر می‌طلبد. نماز ظاهر را با می نسبتی نیست. صاحبِ شریعت از این رو می‌گوید که در حال مستی نماز نخوانید. مستان را نماز نیست: و لا تقربوا الصلاه و انتم سکاریٰ. اما عاشقان حکایت‌شان مستی مدام است: «نمازِ مست، شریعت روا نمی‌دارد / نمازِ من که پذیرد که روز و شب مستم». رندانِ مست، شیوه‌ی عذر خواستن از امام جماعت در نمازهای ظاهری را – علی الخصوص در زمانه‌ای که ریا و تزویر سکه‌ی رایج بازار دین است – آموخته‌اند:
اگر امام جماعت طلب کند امروز
خبر دهید که حافظ به می طهارت کرد
اگر امام جماعت طلب کند امروز
خبر دهید که حافظ به می طهارت کرد
