اسطوره‌ی هاید پارک

سابقه‌ی تاریخی هاید پارک و آن گوشه‌ای که مردم می‌روند جمع می‌شوند و حرفِ دل‌شان را می‌زنند هر چه بوده باشد، با واقعیت تاریخی امروز آن خیلی فرق دارد. در این شش سال و اندی که من این‌جا زندگی کرده‌ام، آن گوشه‌ی هاید پارک را ما فقط برای تفریح رفته‌ایم و دیده‌ایم. همین و بس. آن عده‌ای که آن‌جا جمع می‌شوند، چه انگلیسی باشند یا غیر انگلیسی، چه تأثیری در سیاست‌های جهانی یا انگلیس داشته‌اند؟ کجای دنیا را عوض کرده‌اند؟ چقدر اثر گذاشته‌اند در بهبود وضع جامعه؟ نمی‌دانم. هر چه هست چیز تأثیرگذاری نیست. این‌ها بیشتر به درد کسانی می‌خورد که در سرزمینِ خودشان از ابراز عقیده‌شان محروم‌اند و حرف زدن برای‌شان حریم ممنوعه است. درست مثل آدمی که تمام عمرش در کویر زندگی کرده باشد و ناگهان ببرندش کنار دریا یا وسط جنگل. بعد از مدتی که آن‌جا بودی، تازه می‌فهمی کنار دریا یا وسط جنگل زندگی کردن هم شرایط خودش را دارد. خلاصه این‌که این گوشه‌ی هاید پارک برای عده‌ای از ایرانی‌ها و اساساً غیر انگلیسی‌ها اسطوره‌ای شده است. فکر می‌کنند یکی از نمادهای مهم آزادی بیان در انگلیس این است! ده بار از اول این نوشته خواسته‌ام کلمات دیگری بنویسم ولی مدام به خودم نهیب می‌زنم که اندکی باید خویشتن‌داری کرد. هر چه هست، به نظر من اول باید دید که از دموکراسی و آزادی بیان و حقوقِ بشر کدام قسمت‌اش واقعاً به دردِ ماها می‌خورد – و حتی اگر همه‌اش با هر تفسیری برای ما معنی‌دار است – آن وقت دید که اصلاً این‌ها در یک جای دیگر عملی هستند یا نه. جوگیر شدن و هیجان‌زده شدن کار ساده‌ای است. در عمل باید دید این شعارها و این الگوها در جاهای دیگر جواب می‌دهد یا نه؟ چرا در ایران یا افغانستان یا عراق یا سوریه هیچ وقت چیزی شبیه آن گوشه‌ی هاید پارک درست نمی‌شود؟ به نظر من هرگز نمی‌شود. تازه اگر هم بشود، خاصیت‌اش چی‌ست؟ می‌خواهیم پز بدهیم با چنین چیزی؟ هیچ کار مهم‌تری جز ژستِ آزادی بیان گرفتن نداریم؟ بگذریم. خلاصه‌ی حرفِ‌ من این است که باید این اسطوره یا افسانه یا هر چه که هست را کنار بگذاریم که آن گوشه‌ی هاید پارک که مردم می‌آیند جمع می‌شوند و حرف‌شان را می‌زنند خیلی چیز مهمی است. اتفاقاً بسیار هم عادی است. مردم انگلیس – و مردم در انگلیس – همه جا به آزادی حرف‌شان را می‌زنند. مقایسه‌های خنده‌دار نکنید لطفاً. اسم هم نمی‌برم که با خواندن حرف‌های کدام چهره‌ی سیاسی امروزِ ایران – در داخل کشور – مجبور شدم این‌ها را بنویسم. خودتان بگردید پیدا کنید!
بایگانی