در مهابت و لطافت شفقت
امروز هر چه به ذهنام فشار آوردم تا واژهای به فارسی بیابم که معادل این حس یا حالی باشد که در پیاش هستم، نیافتم. در
امروز هر چه به ذهنام فشار آوردم تا واژهای به فارسی بیابم که معادل این حس یا حالی باشد که در پیاش هستم، نیافتم. در
دیرگاهی است که طربخانهی ملکوت غبار گرفته است. خیل مشغله و فکر و خیال و بیماری و باقی امور طاقتسوز زندگی مجال زدودن غبار از
در سراسر پهنهی تاریخ و فرهنگ مسلمان – ایرانی – به ندرت میتواند نویسنده، فیلسوف و شاعری پیدا کرد که آثارش از تأثیر تعیینکنندهی زبان
توضیح پس از انتشار: یادداشت زیر نقدی است بر مقالهای از سروش دباغ دربارهی مضمونی که ایشان «عرفان مدرن» مینامد؛ به دنبال آن مقاله سلسلهای
به مناسبت نخستین سالروز درگذشت ادوارد سعید، حمید دباشی در سپتامبر سال ۲۰۰۴، مقالهای به یاد او نوشت که در آن گزارش سفرش به فلسطین
این قصهی هزاران سالهی تاریخ است که بیدادگران آنگاه که سقوط میکنند، آماج خشم و انتقام ستمدیدگان میشوند. اما در این قصهی هزاران ساله یک
ما آدمیان با کلمه زندگی میکنیم. این کلمهها، این واژهها، صورت دارند و معنا. گاهی اوقات، صورت کلمات تغییری نمیکند اما چنان این کلمات از
این مذاهب – و آداب و مناسکشان – چیزی نیستند جز منازلی که از آنها باید عبور کرد. عینالقضات در فهم ادیان و مذاهب اشاره
معمول این است که در ماه رمضان، توجه مردم به عبادت بیشتر میشود. اینکه میزان بهرهی عموم خلایق و حظ آنها از عبادت چه میزان
با خود عهد کرده بودم که از مناسبت ماه رمضان و در رسیدن این فرصتِ مغتنم بهرهمند شوم و چیزهایی بنویسم که در اوقات دیگر،
تصویری که ما از انسان، از خودمان، داریم، تصویری است متغیر. در این تصویر، روایت غالب این است که انسان موجودی است ظلوم و جهول.
پیشتر اشارهای کرده بودم که عادتستیزی نزدِ عینالقضات یکی از ارکان مهمِ راه سلوک است. اما این نکته نیازمند شرح و توضیح است به این
در میان اهل ایمان، ماجرای شک، ماجرایی است پیچیده و هنگامی که آتشاش افروخته شود، پیامدهای مهیبی دارد. عامهی اهل ایمان، خصوصاً کسانی که تلقی
عینالقضات بارها در نامههایاش و سایر نوشتههایاش به خواننده یادآوری میکند که آنچه میخواند مطالبی است ارزشمند که جای دیگری نمیتواند بیابد. خوانندهی ناآشنا ممکن
مدتهاست – بلکه سالهاست – در این فکرم که روزی باید پارههای مختلف و قطعات پراکندهای را که از نظام اندیشهی عین القضات همدانی در
آواز اصفهان، از متعلقات همایون، یکی از آوازهای بسیار محبوب من است (هر چند اصفهان آنقدر به استقلال و به دفعات فراوان اجرا شده است
ملت ایران و موسیقی و فرهنگاش سخت وامدار مشکاتیان – و شجریان – است. آنچه که این دو از خزینهی گرانبار فرهنگ و ادب ما
صاحب سیبستان پای یادداشت قبلی من در گودر حاشیهی – بهجای – زیر را آورده است: «فکر میکنم تقسیم ظاهر و باطن به عوام و
کلمات سرگذشت دارند. واژهها موجوداتی زنده هستند که میبالند و رشد میکنند، قد میکشند و بار و بر میدهند. کمتر واژهای هست که به مرور
همیشه همهی فریادها را نمیتوان و شاید هم نباید نهان کرد. ولی بیانِ هر نکتهی نهانی، لزوماً به بانگ بلند نیست. گاهی با نالهی حزین
گاهی اوقات سالها طول میکشد تا آدمی بفهمد اتفاقی واقعاً افتاده است. گاهی اوقات آدمی روزها، هفتهها، ماهها و سالها خود را میفریبد؛ میفریبد به
دو-سه روزی است که این آواز شجریان با نی حسن کسایی همدم لحظات من بوده است. آوازی است در شور، روی غزلی از حافظ. برنامه
بگذارید اول بگویم چرا نوشتهام «مثال سلیمان» و چیز دیگری به جای «مثال» نگذاشتم. میشد بنویسم «اسطورهی سلیمان» یا «داستان سلیمان» یا هر کلمهی دیگری
در این چند هفتهی گذشته، سه ماجرا سخت توجه مرا جلب کرد و بسیار به فکر فرو رفتم که لایهی عمیقتر این ماجراها چه میتواند
«اکنون بدانکه او را چندین هزار هزار آفتاب است که آفتابِ عالم مُلک به نسبت به آن همچنان است که چراغ نسبت به آفتاب. باش،
سیاست بینالمللی در بحران است. این بحران تازه نیست. در ایجاد این بحران گروههای مختلفی دست داشتهاند (و بله، یکی از اینها همین رییس دولت
بعضی حرفها – یا بعضی رازها – لازم نیست به صراحت گفته شود. بعضی در افشای برخی اسرار، دلیری ورزیدهاند و جان در سر این
«قومی را محبت خدای تعالی فرانماز و روزه آرد، و قومی را فرمانِ خدای، و قومی را اجلال و اعظام، و قومی را هیبت و
«اولاً بر تو و بر عموم فرض است که نماز بیاموزی. اول علماش حاصل کنی پس به عمل مشغول شوی! و چون خدا گوید «فویلٌ
این غزل از شهریار است که شجریان میخواند. برنامهی گلهای تازهی شمارهی ۵۴ در دشتی است. ویولن حبیبالله بدیعی، تار فرهنگ شریف و تنبک جهانگیر
ریشه در اعماق اقیانوس دارد شاید این گیسو پریشان کرده بید وحشی باران یا نه دریاییست گویی واژگونه بر فراز شهر، شهر سوگواران هر زمانی
بارها نوشتهام که عین القضات همدانی چه اندازه در شکلگیری احوال باطنیام نقش داشته است. امشب به چندین دلیل، نامهها را تورق میکردم پس از
۱. امشب از پا منشین؛ نشیمنِ تو شاخِ شامخِ سدره نیست. با تو، عرش از مقامِ فرش فروتر نشسته است. ۲. شرح الشین: «یاد باد
شیر شطح از پستانِ خیال میجوشد…
یکی از نماز پرسیده بود و چگونگیاش (و البته به جوانب خصوصی ماجرا توجه داشت). گفتم خوب است این قطعه از نامههای عینالقضات را نقل
حافظ میگفت که: «ارادتی بنما تا سعادتی ببری». راست میگفت، اما به باور من نه همه جا. علیالخصوص در روزگار ما و با این انبوه
هنوز مبهوتام. باورم نمیشود که آن که چند ماه پیش در کنار ما سیزده به در را در گرینویچ گذارند و جوانانه به دنبال توپ
نامههای عینالقضات همدانی را میخواندم و مروری بر تجربههای گذشته میکردم. به قطعهی زیر برخورد کردم و میخواستم آن را در حاشیه بیاوریم، دیدم دریغ