«و خدا با كلمات خود، حق را ثابت مى‏گرداند، هر چند بزهكاران را خوش نيايد. سرانجام‏، كسى به موسى ايمان نياورد مگر فرزندانى از قوم وى‏، در حالى كه بيم داشتند از آنكه مبادا فرعون و سران آنها ايشان را آزار رسانند، و در حقيقت‏، فرعون در آن سرزمين برترى‏جوى و از اسرافكاران بود. و موسى گفت‏: (اى قوم من‏، اگر به خدا ايمان آورده‏ايد، و اگر اهل تسليميد بر او توكّل كنيد.) پس گفتند: (بر خدا توكّل كرديم‏. پروردگارا، ما را براى قوم ستمگر (وسيله‏) آزمايش قرار مده‏.) (و ما را به رحمت خويش‏، از گروه كافران نجات ده‏.) و به موسى و برادرش وحى كرديم كه شما دو تن براى قوم خود در مصر خانه‏هايى ترتيب دهيد و سراهايتان را رو به روى هم قرار دهيد و نماز برپا داريد و مؤمنان را مژده ده‏.  و موسى‏ گفت‏: (پروردگارا، تو به فرعون و اشرافش در زندگى دنيا زيور و اموال داده‏اى‏، پروردگارا، تا (خلق را) از راه تو گمراه كنند، پروردگارا، اموالشان را نابود كن و آنان را دل‏سخت گردان كه ايمان نياورند تا عذاب دردناك را ببينند.)»  (ترجمه‌ی فولادوند)

این روزها قرآن خواندن سخت عبرت‌آموز است و تکان‌دهنده. کافی است از هر ماجرایی در قرآن بتوانی تصویری و پرده‌ای بسازی که در آن خودت را ببینی و زمانه‌ات را. همین آیات بالا را یک بار با دقت بخوانيم. «کلمه»ی حق هميشه بر صدر خواهد نشست ولو «گناهکاران» حنجره‌هاشان را بدرند! از قوم موسی عده‌ی اندکی به او ایمان آورده بودند از بیم آن‌که مبادا فرعون آن‌ها را در بلا بيندازد و زندگی را بر آن‌ها تنگ کند. و این فرعون همان پادشاهی است که رعب و وحشت را در دل مردم‌اش می‌انداخت تا از او فرمان ببرند. يک راه القاء رعب و استخفاف همین است که مردم را از قطع شدن رشته‌ی معاش‌‌شان بترسانی،‌ مقام و موقعيت‌شان را از آن‌ها بگیری يا‌ آبروی آن‌ها را ببری؛ این شيوه‌ها يک امضای شناخته شده‌ی تاریخی و دینی دارند: امضای شخص شخيص فرعون! و خاصيت فرعونی چی‌ست؟ گردن‌کشی! برتری‌جویی! و برتری‌جويی هم‌عنان است با فساد کردن و تباه کردن جان‌های آدميان. برای برتر ماندن باید عند الاقتضا جان مردم را هم گرفت و خون آن‌ها را هم بر زمین ريخت؛ کافی است اسباب و ابزارش را داشته باشند. و همین برتری‌جویی آدمی را «مسرف» می‌کند و تجاوزگر. آن وقت است که خلق خدا دست به دعا بر می‌دارند که ما را از قوم ظالم نجات بده.

پیامی که از موسی و برادرش به این قوم می‌رسد ساده است: «خانه‌های‌تان را قبله قرار دهید» و رو به روی هم. یعنی نزديک‌تر از پيش باشید و پیوندهاتان را قوی‌تر کنيد. قدم بعدی‌؟ «نماز بر پا داريد». و اين‌جاست که به مؤمنان بشارت می‌دهد. عاقبت فرعون دراین بازی مردم‌ستیز، آزادی‌کش و شرک‌آفرين چی‌ست؟ نابودی اموال، سخت شدن دل‌هاشان، و چشیدن عذابی دردناک!

کسی اهل پند گرفتن هست یا نه؟ کسی تکانی می‌خورد؟ کسی از خواب بیدار می‌شود؟ اين همه آيه، اين همه اشاره، اين هم نشانه، باعث می‌شود اين وجدان‌های خواب‌آلوده بیدار شوند؟ «وَكَأَيِّن مِّن آيَةٍ فِي السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ يَمُرُّونَ عَلَيْهَا وَهُمْ عَنْهَا مُعْرِضُونَ» (سوره‌ی ۱۲، آيه‌ی ۱۰۵). با اين همه نشانه و علامتی که از آسمان و زمین بر سرشان می‌بارد، باز هم رو می‌گردانند و مستکبرانه دست از تعدی و ظلم و تجاوز بر نمی‌دارند. و نقطه‌ی تقابل «تقوا» و «گردن‌کشی» همين‌جاست. فراموش نکنیم ظلم کردن اسباب می‌خواهد؛ ظلم‌هایی از جنس ظلم فرعونی، بدون اسباب و آلت میسر نیست (به عبارت دیگر نمی‌شود به همین سادگی فرعونیت را در سیمای هر که دل‌مان خواست ببينيم؛ شاهد می‌خواهد و حجت و بينه‌ی قوی). کمی فراست و هوشیاری می‌تواند نشانه‌های فرعونیت را بر ملا کند و علامت‌های قوم موسی (قوم استخفاف‌ديده) را هم مشخص کند. ماه رمضان، ماه خوبی است. ماه زنده کردن قرآن،‌ ماه بازخوانی پرونده‌ی فرعون‌ها و نمرودها. ماه عبرت و ماه اندوختن ذخیره‌ی معنا و ذخیره‌ی ستم‌ستيزی. ماه آموختن درس حریت و توحيد. ماه صیقل دادن مضمون آزادگی و شکستن بت‌های جديد و شرک‌هایی تقوا نام. رمضان، ماه خوبی است!