۴
آمدی کآتش در این عالم زنی…
در میان کارهای منتشر نشدهی شجریان (منشر نشدهی رسمی البته)، اثری هست که آهنگساز و سرپرست گروهاش محمد علی کیانینژاد است و با گروه موسیقی فارابی اجرا شده است. این اثر در بیات اصفهان اجرا شده است – و البته مرکبخوانی است. تصنیف نخست این اثر (قطعهی چهارم) تصنیف «سرخوشان» است که اجرای گروه است و با اجرایی که در «چشمهی نوش» با محمدرضا لطفی اجرا شده است تفاوت دارد. غزل آواز قسمت اول، از حافظ است با مطلع: «خرم آن روز کزین منزل ویران بروم…». دو قطعهی آخر این آلبوم برای من بسیار دلنشین است. اینجور کارها شرح و توضیح لازم ندارد. بشنوید و لذت ببرید.
[موسيقی] | کلیدواژهها: , بيات اصفهان, شجريان, محمد علی کيانی نژاد, محمدرضا لطفی, نوا
۵
دلم از وحشت زندان سکندر بگرفت
سالهای درازی است که به دنبال این اجرای بیات اصفهان شجریان در کنسرتی که در آلمان در سال ۱۳۶۶ اجرا شده است میگشتم. امشب به لطف دوستی مهربان، فایل صوتی این اجرا به دستم رسید. حیف دیدم که این ذوق و لذت را با شما سهیم نشوم. من اطلاعات زیادی دربارهی این اجرا ندارم. ممنون میشوم اگر کسی جزییات بیشتری از اثر میداند در اختیارم بگذارد که نوازندگان گروه چه کسانی هستند.
این اجرا – قسمت اول – آواز اصفهان روی غزل حافظ با مطلع:
خرم آن روز کزین منزل ویران بروم
راحت جان طلبم وز پی جانان بروم
تصنیف انتهای قسمت اول، روی غزل «ما سرخوشان مست دل از دست دادهایم». این اجرا مربوط به دورهای است که صدای شجریان در اوج درخشش و شفافیت است – همچنان هم هست اما آن دوره عظمت و صلابت جوانی را هم با خود دارد در حالی که امروز دورهی پختگی و جاافتادگی صدای شجریان است. بشنوید و لذت ببرید.
|
[موسيقی] | کلیدواژهها: , آلمان, بيات اصفهان, حافظ, شجريان, کنسرت
۰
انتخاب از انتخابِ اصفهان!
آواز اصفهان، از متعلقات همایون، یکی از آوازهای بسیار محبوب من است (هر چند اصفهان آنقدر به استقلال و به دفعات فراوان اجرا شده است که خود شأنی مستقل از همایون دارد). گزیدهای از آوازهای مختلف اصفهان را که بلافاصله از ذهنام عبور کردند کنار هم گذاشتم تا با شما سهیم شوم. همهی قطعات با صدای شجریان هستند. قطعهی آخر تکنوازی تار محمدرضا لطفی است در بیات اصفهان در محفلی خصوصی. آوازهای اصفهان فراوان دیگری هم هستند که بسیاری از آنها هم برای من خاطرهانگیزند و هم آثاری بینظیرند. خصوصاً در ذهن داشتم که یکی دو آواز اصفهان از بنان را هم به مجموعه بیفزایم که پیدا کردناش الآن برایام کمی دشوار است. مانند همیشه، غزلهایی که در این آوازها آمده است – خصوصاً غزلهای حافظ – همه از غزلهای محبوب من هستند و مضمون و نکته در همهی اینها فراوان است. سودای شرح و تفسیر این غزلها، در مقام حال، بیشتر فضولی است و پرچانگی. مطمئنام شما هم از غزلها لذت خواهید برد. یکی از قطعات، افسانهی شیرین، به همراه صدای زندهیاد هایده روی تصنیف اصلی برنامه است. برنامهی جان عشاق و بتِ چین، هر دو شامل تصنیف هم هستند. کل اثر اول، ساختهی پرویز مشکاتیان است؛ دومی هم اجرای گروه پایور است. از ویژگیهای دیگر دو تا از این قطعات این است که با سهتار مرحوم استاد عبادی اجرا شدهاند. چه بسا این قطعات به کار کسانی که آواز کار میکنند و ردیف میآموزند هم بیاید. گوش بدهید و لذت ببرید. ترتیب قطعات را چنانکه خودم دوست داشتم انتخاب کردهام. اگر جور دیگری میخواهید قطعات را بشنوید – فارغ از این ترتیب – روی هر قطعه جداگانه کلیک کنید.
[موسيقی, گلهای تازه] | کلیدواژهها: , اجرای خصوصی, احمد عبادی, افسانهی شيرین, بت چين, بيات اصفهان, جان عشاق, شجريان, محمدرضا لطفی, هايده, پايور, پرويز مشکاتيان
۲
چهار آواز اصفهان از شجریان
چهار آواز از شجریان هست که از محبوبترین آوازهای اصفهان است که از شجریان میپسندم. جز اینکه دستکم دو آواز اصفهان دیگر هست که سخت به آنها علاقه دارم: یکی آواز اصفهان آلبوم «بت چین» در مجموعهی گلبانگ است و دیگری آواز اصفهان آلبوم «جان عشاق» است (اولی با سنتور زندهیاد فرامرز پایور و دومی با پیانوی زندهیاد جواد معروفی است).
از این چهار آواز، دو آواز از اجراهای گلهای تازه است. یکی از مجموعه برنامههای شاخه گل است و دیگری هم یکی از اجراهای خصوصی با ویولن شاپور نیاکان است.
شرح و تفصیل نمیدهم. گمان میکنم برای کسانی که اهل موسیقی ایرانی باشند، این چهار آواز، حتماً شنیدنی و ارزشمند خواهند بود.
[موسيقی, گلهای تازه] | کلیدواژهها: , بت چين, بيات اصفهان, جان عشاق, جواد معروفی, شاخهی گل, شاپور نياکان, فرامرز پایور, گلهای تازه, گلهای تازه
۰
صفیری ز پردهی راک…
همیشه همهی فریادها را نمیتوان و شاید هم نباید نهان کرد. ولی بیانِ هر نکتهی نهانی، لزوماً به بانگ بلند نیست. گاهی با نالهی حزین هم میتوان فریاد زد. و گاهی آوازی پست و آرام به قدر صفیری از پردهی راک بلند و تکاندهنده میتواند باشد. شرح این نکته را فقط با شنیدن این تکنوازی محمدرضا لطفی در بیات اصفهان میتوان دانست. چنان نالهی نفسگیری در این ساز هست که استخوان میسوزاند. اجرای این تکنوازی در محفلی خصوصی است که در آن از صدای بچه گرفته تا صدای سرفه، زنگ تلفن و حتی صدای پارس سگ را میتوان شنید. اما یک نفر هست که گویی از دنیا و مافیها بریده است و در حال و هوای خودش غوطهور است و آن نوازندهی تار است. در میانهی اجرا، سیم دستگاه ضبط از پریز بیرون میآید (کسی رد میشده گویا پایاش به سیم گیر میکند). سیم را دوباره به برق وصل میکنند اما به زحمت بتوان فهمید که میانهی این اجرا بریدگی دارد یا جایی افتادگی رخ داده است. چیزی که این اجرا را خاص میکند و آن جان و آن را در تار و پودش جاری میکند، تنها چیرهدستی نوازنده و آن مضرابهای ریز، پیوسته و محکم نیست بلکه همین حال غریب نوازنده است. این دلگرفتگی آخر اجرا از زبان نوازنده با یک کلمهی ساده بیرون میزند: «ببخشید»! بشنوید. شاید بر شما هم همان حالی رفت که بر من میرود و بارها رفته است.
پ. ن. بله، ناگفته پیداست که «صفیر» و «راک» مربوط به دستگاه راستپنجگاهاند و ربطی به «اصفهان» ندارند ولی نکته همین است که چیزهایی که ظاهراً مخالف هماند، ادای حال میکنند: از خلاف آمد عادت بطلب کام…
[موسيقی] | کلیدواژهها: , اجرای خصوصی, بيات اصفهان, لطفی, محمدرضا لطفی
۶
کنسرت مشکاتیان و فرهنگفر در رُم

مشکاتیان و فرهنگفر – که هر دو به جاودانگی رفتهاند – در فستیوال مولانا در رُمِ ایتالیا (در ماه نوامبر سال ۱۹۹۳) کنسرتی دادند که قسمت اول آن در دستگاه همایون بود و در قسمت دوم آن که در دستگاه نوا اجرا شد، محسن کثیرالسفر نیز آن دو نازنین را همراهی میکرد. تقریباً از زمانی که از ایران آمدهام – از بیش از هشت سال پیش – این آلبوم را نشنیده بودم و امشب به تصادف یافتماش و شبم توفانی و دلم آتشفشانی شد از یاد یارانِ سفرکرده. من با این آلبوم حالهایی داشتهام و شبهایی ارزنده و آکنده از نیاز. شرح آن احوال گفتنی نیست اما این ساز شنیدنی است. سنتور مشکاتیان در همایون، مضرابهای خاص او و امضای ویژهی او را دارد. سهتارنوازی او در قسمت نوا اما چیزی است که برای من بسیار عزیز است. نوع نواختناش و حسی که در این زخمهها هست احوالی غریب دارد. سخن دراز نمیکنم. مشخصات فنی آلبوم را هم در زیر میآورم و گوش بدهید.
الف (دستگاه همایون)
پرویز مشکاتیان، ناصر فرهنگفر
مقدمه بیداد
بیداد،
ضربی بیداد
نی داود
بیداد کت
عاشق کش
فرود
چکاوک
لیلی و مجنون
اوج
چهارمضراب
ب (دستگاه نوا)
پرویز مشکاتیان، ناصر فرهنگفر، محسن کثیر السفر
کاملا بداهه نوازی
دو نوازی تنبک بر اساس ریتم های مختلف موسیقی
[موسيقی, پرويز مشکاتيان] | کلیدواژهها: , بيات اصفهان, سنتور, سهتار, ناصر فرهنگفر, نوا, پرويز مشکاتيان