سوشیانت گفت:

داریوش جان من درست متوجه منظورت نشدم! بالاخره افشار باید علم تفسیر بداند یا نه؟ اگر باید بداند که خوب برداشت او نیز همین است که در جامعه‌ی مردسالار، فقهای مرد، تا کنون تفسیر درستی ارائه ندادند. این حرف او درست یعنی نشسته و حداقل نظرات ۲ نفر از فقهای معاصر را بررسی کرده و به این علم رسیده که تفسیر مردسالارانه تا کنون اشتباه بوده و هر عیب که هست از مسلمانی ماست. تا این‌جا البته نیازی به دانستن علم تفسیر به آن معنای اخص نیست.
اما اگر به قول شما: “آیاتی صریح در قرآن وجود دارد که محتاج هیچ تفسیری نیست و «مردان» با تکیه بر لفظ آن می‌توانند نظامی ناعادلانه را در برابر زنان پدید بیاورند، دیگر نمی‌توان گفت این فقط تفسیر مردان است که مشکل‌ساز بوده است” این یعنی مشکل از صراحت قرآن است، و حالا باید چاره اندیشی کرد که چگونه می‌توان این آیات بی‌نیاز از تفسیر را در جامعه‌ی کنونی تجویز کرد و راه حل چیست. با این وضع چرا او باید علم تفسیر بداند؟
***
سؤال خوبی است. مشکل با خود علم تفسیر است و اتفاق‌هایی که در این علم افتاده است. من قبلاً هم درباره‌ی این نوشته‌ام که فقها مدت‌هاست که بعضی از روش‌های‌شان منسوخ شده است (احیای نسخ منسوخ). گمان می‌کنم مسأله اساسی‌تر از فقط نقش مردان یا زنان است. رویکرد نسبت به فهم و تفسیر دین باید تغییر کند. چنان‌که حتی فهم و تفسیر فقه باید متحول شود.

تينا ميرمحسني گفت:

من هم مثل سوشیانت درست متوجه منظور شما نشدم.داریوش عزیز بالاخره موضع صریح شما چیست؟
راستی به تازگی فتوایی از مکارم شیرازی(در مورد مسائل مربوط به زنان ) خواندم که البته جواب خانم مهرانگیز کار(عضو فعالان حقوق بشر و حقوق زنان که قبلاً عضو کمسیون حقوقی مجلس بودند)بسیار جالب است.در ضمن فکر میکنم خانم افشار تنها هدفش عوض کردن دیدگاه جهانی نسبت به اسلام است که اگر این طور باشد موفق عمل کرده.این طور نیست؟
***
دوست عزیز،
من در پاسخ سعی کردم منظورم را بیشتر توضیح بدهم. شما بفرمایید ابهام‌اش کجاست تا من روشن‌تر بگویم.
د. م.

رضا عظیمی گفت:

در مورد پستت چیزی نمی تونم بگم چون اطلاعات زیادی تو این زمینه ندارم فقط درباره مثالی که زدی از حضرت علی: من نمی دونم چرا هر انتقادی می خوان به اسلام بکنن میان یه حرفی از علی به عنوان مدرک میذارن رو میز و بعد میگن :ببینید ، علی که دیگه آخرتش بوده این حرفو زده چه برسه به بقیه ! در حالی که از نظر خود اسلام حرف یک شخص رو وحی منزل دونستن اشتباه است مخصوصا اینکه قرار نیست حضرت علی هر حرفی که در طول زندگیش زده قابل تعمیم برای تمام طول تاریخ باشه. اینکه واقعا این حرف ها رو زده یا نزده کاملا مشخص نیست اما اگه حتی فرض کنیم که حقیقت داشته باشه بازهم چیزی رو علیه اسلام اثبات نمی کنه ..چون زنان زمان حضرت علی (یعنی ۱۴ قرن پیش ، بیایان برهوت ، عربستان دور از تمدن، قبیله های وحشی) نصف مردان هم نمی فهمیدند و تازه شاید نصف هم زیاد بود و علی لطف هم کرده. زنانی که یا زنده به
گور می شدند و اگه زنده می موندند مثل برده باشون رفتار می شد و دائم خونه زندانی بودند و از خیلی چیزها مخصوصا آموزش محروم بودند مسلمه که عقلشون ( قدرت درک و فهم و تصمیم گیری) خیلی کمتر از مردان خواهد بود. به خاطر همین هم بود که علی توصیه می کرد با زنان مشورت نکنند. وگرنه منظورش یه تعریف کلی از زن ها که نبوده ، علی که نمی تونست با مردانی که سالها با فرهنگ برده سازی زنان بزرگ شده بودن بیاد و مثل یه فمینیست حرف بزنه. چون نه تنها چیزی نمی فهمیدن که بدتر مخالفت هم می کردن. علی اگه امروز از قبرش بیرون بیاد و زنده بشه مطمئن باش یه جور دیگه حرف میزنه. حتی خیلی از ایه های قرآن هم مختص شرایط اون زمان بوده چه برسه حرف های روزانه یه مرد معمولی.
توصیه می کنم برای دفاع از یا حمله به یک موضوع خاص از روش های عامیانه استفاده نکنید .مثل این سوژه تکراری تنبیه کردن زنان که تو قرآن اومده رو دائم دستاویز قرار دادن در حالی که این زدن رو خود پیامبر تفسیر کرد و گفت با دسته مسواک و امام صادق گفت با ساقه گندم (یعنی یه جورایی مثل تلنگر زدن وگرنه با این چیزا هرجوری بزنی که درد نداره)و علاوه بر این عایشه در طول زمانی که همسر پیامبر بود بارها ازارش داد ، بد اخلاقی می کرد و خیلی کارهایی که درشان همسر پیامبر نبود ، چرا خود پیامبر نزدش ؟ یعنی خودش به ایه ای که بش نازل شده عمل نمی کرده ؟
من فکر می کنم نسبت به این مسائل که احتیاج به مطالعه و بینش عمیق و دقیق داره نباید نگاه و قضاوت پوپولیستی داشت.
***
دوست عزیز،
سخنان مرا یک بار دیگر بخوانید. من که از علی انتقاد نمی‌کنم. حرف بر سر چیز دیگری است. تمام آن‌چه در طول تاریخ به عنوان «تفسیر دین» به ما رسیده است چیزهایی است که «تاریخ دین» را می‌سازند. سخنان علی ابن ابی‌طالب، به عنوان امام نخستِ شیعیان، آراء متکلمین، فلاسفه، عرفا و غیره را هم بگذارید کنارش. آراء غزالی، ابن سینا، خواجه نصیر طوسی، ملا صدرا، ملا هادی سبزواری و ده‌ها آدم دیگر را هم در نظر بگیرید. بله، من هم شکی ندارم که اگر علی قرار بود امروز میان ما زندگی کند، به احتمال قوی جور دیگری فکر می‌کرد و اصلاً داوری‌اش فرق داشت. شما باز هم به یک نکته‌ی مهم دیگر در یادداشت من اعتنایی نکردید. من مشخصاً نوشته بودم که علی «استدلال» کرده است پس می‌شود در استدلال او خدشه کرد، چون استدلال است و متکی به شخصیت ولایی‌اش نیست. پس داوری و نگاه من مطلقاً پوپولیستی نیست.
در ضمن من هرگز نگفتم که علی که دیگر آخرش بوده است دیگر حساب بقیه روشن است. علی هم یک نمونه در میان ده‌ها نمونه‌ی دیگر است. شما مسأله را شخصی نکنید. یقین بدانید که احساس قلبی و باطنی من نسبت به علی اگر پرشورتر از شما نباشد، قطعاً علی را با هر آدم دیگری قیاس نمی‌کنم. ولی وقتی پای تاریخ در میان است، قطعاً برای مدتی هم که شده باید احساسات و عواطف را کنار گذاشت.
شما خودتان همین جمله را بخوانید: «چون زنان زمان حضرت علی (یعنی ۱۴ قرن پیش ، بیایان برهوت ، عربستان دور از تمدن، قبیله های وحشی) نصف مردان هم نمی فهمیدند و تازه شاید نصف هم زیاد بود و علی لطف هم کرده.» خودتان از همین جمله چه استنباطی می‌کنید؟ واقعاً معتقدید همه‌ی زنان زمان حضرت علی نصف مردان هم نمی‌فهمیدند (که تازه شما با این حرف درباره‌ی آن «لطف» هم کرده‌اید؟). خوب برادر من! با این استدلالی که شما می‌کنید، یقین بدانید زنان هیچ زمانی چندان فرقی با زنان آن زمان ندارند! زنان زمان حضرت علی شامل چه کسانی می‌شود؟ خدیجه؟ عایشه؟ فاطمه؟ زینب؟ سکینه؟ شامل این‌ها هم می‌شود؟ می‌دانید که عایشه چقدر می‌فهمیده است و جدای این‌که همسر پیامبر بوده زنی بوده است بسیار باهوش و ذکاوت و فوق‌العاده مؤثر در تاریخ اسلام (خواندن تاریخ و بررسی این‌که چرا عایشه با علی جنگیده است هم نکته‌ی مهمی است). شما به همین عایشه می‌گویید نصف مردان نمی‌فهمیده است؟ (بماند که سخنان علی گاهی اوقات ناظر به شخص عایشه است!). به هر حال شما خودتان اگر یک بار دیگر تاریخ را به دقت بخوانید و به ویژه زندگانی حضرت علی و اتفاقات پس از وفات پیامبر را خوب مطالعه کنید، خواهید دید قضایا آن قدر هم که شما می‌بینید صفر و یک نیست.